काठमाडौं । पछिल्लो समय नेपाली गाउँघरमा परालको गुन्द्री र चकटी बुन्ने परम्परा हराउँदै गएको छ। खास गरी गुल्मी जिल्लामा, पुस, माघ, फागुन र चैत महिनामा परालको गुन्द्री र चकटी बुन्ने प्रचलन घट्दै गएको देखिन्छ। यसको मुख्य कारण बजारमा सजिलै पाइने प्लास्टिकजन्य गुन्द्रीको बढ्दो प्रयोग हो, जसले परम्परागत परालको गुन्द्री बुन्ने परम्परालाई विस्थापित गरिरहेको छ।

पहिले पराल र बाबियोको तानाले गुन्द्री बुन्ने प्रचलन थियो, तर अहिले बजारमा जुटको रसी र पराल मिश्रित गुन्द्री पाइने भएकाले परम्परागत विधि विस्तारै लोप हुँदै गएको छ। मनिकला मुखिया, गुल्मी इस्मा २ की एक स्थानीय, भन्छिन् कि ूगुन्द्री बुन्ने प्रचलन अब निकै घटेको छ। यो कार्य समय र श्रमको हिसाबले धेरै कठिन र महँगो पर्न गएको छ। साथै, बजारमा प्लास्टिकका गुन्द्रीको सजिलै उपलब्धताले पनि परम्परागत गुन्द्री बुन्ने कार्यलाई प्रभावित पारेको छ।

परम्परागत गुन्द्री बुन्ने प्रक्रियामा लगानी र श्रम धेरै लाग्ने भए पनि, अहिले प्लास्टिकजन्य गुन्द्रीको बढ्दो प्रयोगले गाउँघरका मानिसलाई परनिर्भर बनाएको छ। शान्ती खत्री, इस्मा(१ की एक स्थानीय महिला, बताउँछिन् कि प्लास्टिक गुन्द्रीको प्रयोगले परम्परागत सिप र हस्तान्तरणको संस्कृतिमा कमी आएको छ।

नेपाली समाजमा विवाहपछि र एक वर्ष नपुगेको मृत्युपछि गुन्द्री नबुन्ने धार्मिक परम्परा रहिएकी भए पनि, अब ती परम्पराहरूलाई संरक्षण र व्यवसायीकरणको लागि कुनै चासो दिइएको छैन। नयाँ पुस्ताले परम्परागत सिपमा चासो नगरेका कारण, गुन्द्री बुन्न जान्ने मानिसहरूको संख्या पनि घटेको छ।

यसरी, परालको गुन्द्री र चकटी बुन्ने परम्परा अब लोप हुँदै गएको छ र यसको संरक्षणका लागि कुनै पहल भएको छैन।